اس پی اف چیست؟ SPF مخفف عبارت “Sun Protection Factor” به معنای «عامل محافظت در برابر آفتاب» است و میزان محافظت از پوست در برابر اشعههای UVB خورشید را نشان میدهد. به عنوان مثال، SPF 15 حدود ۹۳٪، SPF 30 حدود ۹۷٪ و SPF 50 حدود ۹۸٪ از اشعههای UVB را مسدود میکنند. متخصصان توصیه میکنند از ضدآفتابهایی با SPF بین ۳۰ تا ۵۰ استفاده شود؛ زیرا این میزان محافظت کافی را فراهم میکند، بدون آنکه حس کاذب امنیت کامل در برابر آفتاب را القا کند (که ممکن است با SPFهای بالاتر ایجاد شود).
ضدآفتاب با SPF 50 در صورت استفاده صحیح، حدود ۹۸٪ از اشعههای UVB (عامل آفتابسوختگی) را مسدود میکند، در حالیکه SPF 30 حدود ۹۷٪ از این اشعهها را فیلتر مینماید—یعنی تفاوت میان این دو تنها یک درصد است.
لازم است اطمینان حاصل کنید که ضدآفتاب شما «طیف گسترده» (broad-spectrum) باشد؛ به این معنا که از پوست در برابر هر دو نوع اشعه UVA و UVB محافظت کند. برای به خاطر سپردن تفاوت این دو اشعه، میتوان از عبارتهای UVA(ging) برای پیری و UVB(urning) برای سوختگی استفاده کرد. البته هر دو نوع اشعه میتوانند باعث سوختگی و پیری زودرس شوند، اما اشعههای UVA عمدتاً مسئول ایجاد خطوط ریز و لکههای تیره هستند، در حالی که اشعههای UVB بیشترین نقش را در ایجاد آفتابسوختگی و سرطانهای پوستی ایفا میکنند.
همه افراد، صرفنظر از رنگ پوست، باید از ضدآفتاب استفاده کنند. به طور کلی، برای صورت و گردن حدود نصف قاشق چایخوری و برای کل بدن حدود یک اونس (معادل یک لیوان شات) ضدآفتاب نیاز است. از آنجا که ترکیبات ضدآفتاب به مرور زمان تجزیه میشوند، توصیه میشود هر دو ساعت یک بار آن را تمدید کنید و در صورت تعریق یا شنا، حتی زودتر نیز تمدید شود. فراموش نکنید که باید ضدآفتاب را ۳۰ دقیقه پیش از قرار گرفتن در معرض آفتاب روی پوست بمالید.
بهترین ضدآفتابهای کره ای موجود در فروشگاه زیبااستور عبارتند از:
(برای مشاهده قیمت و مشخصات هر کدام، روی نام آن کلیک کنید.)
- لوسیون ضد آفتاب صورت و بدن SPF50+ شیسیدو
- ضد آفتاب سنتلا اسکین
- ضدآفتاب برنج بیوتی آف جوسان
- ضدآفتاب راند لب
- ضد آفتاب کرمی توکوبو
- فلوئید ضد آفتاب بی رنگ لاروش پوزای
انواع مختلف ضدآفتاب
دو نوع اصلی ضدآفتاب وجود دارد: فیزیکی (که به آن معدنی نیز گفته میشود) و شیمیایی. هر دوی این نوع ضدآفتابها اشعههای UV خورشید را جذب کرده و از آسیب به پوست جلوگیری میکنند، اما ضدآفتاب فیزیکی علاوه بر جذب، میتواند بخشی از این اشعهها را نیز منعکس کند. هیچیک از این دو نوع بهطور مطلق بهتر از دیگری نیستند؛ تفاوت آنها در مواد مؤثرهای است که استفاده میکنند. ضدآفتابهای شیمیایی معمولاً حاوی موادی مانند آووبنزون و هوموسالات هستند، در حالیکه ضدآفتابهای فیزیکی از اکسید روی (Zinc Oxide) و/یا دیاکسید تیتانیوم (Titanium Dioxide) بهره میبرند.
علاوه بر استفاده از ضدآفتاب، انجمن سرطان آمریکا توصیه میکند برای محافظت جامع در برابر آفتاب، اقدامات مکملی مانند پوشیدن لباسهای محافظ (مانند کلاه لبهدار پهن و عینک آفتابی)، پناه گرفتن در سایه (بهویژه بین ساعات ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر) و پرهیز از تختهای برنزهکننده را نیز در نظر بگیرید؛ چراکه این تختها میتوانند باعث آسیبهای پوستی طولانیمدت شده و خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهند.
بهترین ضدآفتاب برای شما، همان ضدآفتابی است که مایلید هر روز از آن استفاده کنید. برخی ضدآفتابها ممکن است بهتر با رنگ پوست شما هماهنگ شوند، برخی رایحه دلپذیرتری داشته باشند و… بنابراین جای نگرانی نیست—ضدآفتاب مناسبی برای نیازها و سلیقه شما وجود دارد.
تأثیر اس پی اف ضدآفتاب بر جذب ویتامین D
خبر خوب این است که اگرچه SPF نفوذ اشعه UVB را کاهش میدهد، اما هیچ ضدآفتابی نمیتواند بهطور کامل از ورود این اشعهها جلوگیری کند. تحقیقات نشان میدهند که استفاده معمول از ضدآفتاب تأثیر قابلتوجهی بر سطح ویتامین D در بدن ندارد. به عنوان مثال، SPF 50 حدود ۹۸٪ از اشعههای UVB را مسدود میکند و ۲٪ باقیمانده همچنان به پوست میرسد. شاید این عدد کم بهنظر برسد، اما همین مقدار برای تولید ویتامین D کافی در بدن کاملاً مناسب است—حتی در صورتی که ضدآفتاب را دقیقاً طبق دستورالعمل استفاده کنید (که در عمل، اکثر افراد این کار را بهطور کامل انجام نمیدهند).
نکته جالب اینجاست که بدن انسان در تولید ویتامین D از طریق نور خورشید دارای یک حد طبیعی است؛ بهعبارتی، پس از رسیدن به این حد، قرارگیری بیشتر در معرض آفتاب باعث افزایش تولید ویتامین D نمیشود، اما میتواند به آسیبهایی مانند سوختگی و تخریب DNA منجر شود.
چرا باید از پوست در برابر آفتاب محافظت کنیم؟
بدون محافظت در برابر آفتاب، اشعههای UV میتوانند آسیبهای جدی به پوست وارد کنند. قرارگیری بیش از حد در معرض این اشعهها با افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست، پیری زودرس و آسیب به DNA ارتباط مستقیم دارد. اگرچه درست است که اشعه UVB به تولید ویتامین D در بدن کمک میکند، اما همین اشعهها عامل اصلی آفتابسوختگی و جهشهای سلولی پوست نیز هستند.
چرا ضدآفتابهای با SPF بسیار بالا لزوماً مؤثرتر نیستند
بسیاری از افراد تصور میکنند که ضدآفتاب با SPF 100، دو برابر SPF 50 محافظت ایجاد میکند، اما این تصور نادرست است. عدد SPF در واقع درصد اشعههای UVB مسدودشده را نشان میدهد، اما افزایش محافظت از SPF 30 به بالا بسیار ناچیز است. این موضوع به دلیل آن است که در ابتدا مقیاس SPF با در نظر گرفتن SPF 30 به عنوان حداکثر میزان مؤثر طراحی شده بود:
- SPF 30 حدود ۹۷٪ از اشعههای UVB را مسدود میکند (که از نظر متخصصان پوست برای تمام شرایط کافی است)
- SPF 50 حدود ۹۸٪ را مسدود میکند
- SPF 100 نهایتاً حدود ۹۹٪ را مسدود میکند
این یعنی تنها ۱٪ تفاوت بین SPF 30 و 50 وجود دارد، و یک درصد دیگر بین SPF 50 و 100. با این حال، تبلیغات ممکن است این تفاوت اندک را بسیار چشمگیر جلوه دهند. واقعیت این است که همیشه همه چیز آنطور که به نظر میرسد نیست.
نحوه اندازهگیری محافظت در برابر اشعه UVA
محافظت در برابر اشعه UVA بسته به مقررات هر کشور با روشهای متفاوتی ارزیابی میشود، اما یکی از رایجترین روشها، تست UVA-PF یا همان تست PPD (Persistent Pigment Darkening) است. این آزمایش میزان اشعه UVA لازم برای ایجاد تیرگی پایدار در پوست را اندازهگیری میکند. برای آنکه یک محصول بهعنوان “طیف گسترده” (broad-spectrum) شناخته شود، باید دستکم معادل یکسوم عدد SPF درجشده روی بستهبندی، محافظت در برابر UVA ارائه دهد.
با این حال، تحقیقات گروه فعال محیط زیست آمریکا (Environmental Working Group – EWG) نشان داده است که بسیاری از ضدآفتابهایی با SPF بالا، استانداردهای لازم برای محافظت در برابر اشعه UVA را تأمین نمیکنند. در برخی موارد، محصولات با SPF بالا تنها یکچهارم محافظت لازم در برابر UVA را ارائه میدهند و در نتیجه، پوست را در برابر آسیبهای این اشعه به شدت آسیبپذیر باقی میگذارند.
احساس امنیت کاذب
ضدآفتابهای با SPF بالا میتوانند منجر به رفتارهای پرخطر در برابر آفتاب شوند. افراد معمولاً به دلیل تصور محافظت بیشتر، مقدار کمتری از ضدآفتاب استفاده میکنند، کمتر آن را تمدید میکنند و زمان بیشتری را در معرض نور خورشید میگذرانند. در حالیکه در واقع، بدون آنکه متوجه باشند، میزان تماس خود با اشعه مضر UVA را افزایش میدهند.
بر اساس یافتههای گروه EWG (Environmental Working Group)، بسیاری از محصولات با SPF بالا حتی محافظت UVB وعدهدادهشده روی برچسب خود را نیز فراهم نمیکنند—در برخی موارد، تنها ۴۲ تا ۶۹ درصد از میزان ادعاشده را ارائه میدهند. این مشکل در ضدآفتابهای با SPF بالا (SPF 50 به بالا) بهمراتب رایجتر از محصولات با SPF پایینتر بود. بنابراین، نهتنها عدد SPF بالا باعث ایجاد احساس امنیت کاذب میشود، بلکه احتمال زیادی وجود دارد که حتی سطح محافظتی که ادعا میکند را نیز واقعاً ارائه ندهد.